Şehirler için pazarlama ve marka oluşturma çabaları, şehirlerin rekabet edebilmesi için kaçınılmaz unsurlar haline gelmiştir. Marka olmak şehirleri, hedef kitlenin nezdinde daha değerli bir konuma taşıyarak, tercih edilebilme oranlarını arttırır. Bu ise ziyaretçi sayısındaki artış ve daha fazla yatırımcının gelmesi anlamına gelir. Markalaşma çabalarında şehir pazarlamasının önemi çok büyüktür. Şehir pazarlaması; şehrin potansiyel özelliklerinin açığa çıkarılması ve bu potansiyellerin hem yerel halkın hem de turistlerin zihinlerinde yer edinecek şekilde etkin bir şekilde tanıtılması olarak ifade edilmektedir. Şehir pazarlaması; bir şehrin pazarlama yaklaşımlarından,
yöntemlerinden, araçlarından ve bulgularından faydalanılarak pazarlanmasıdır.
Günümüzde tüketicilerin ihtiyaç ve isteklerini çok iyi anlayıp, müşteri değeri oluşturarak rakiplerine göre tüketicileri daha iyi tatmin eden işletmeler yoğun rekabet ortamında başarılı olmaktadır. Aynı şekilde şehirlerde diğer şehirlerle rekabet içindedir. Çünkü her şehir ekonomik olarak daha iyi bir konumda olabilmek için diğer şehirlere kıyasla daha fazla ziyaretçi ve yatırımcı çekmek istemektedir. Bu açıdan markalaşma çabaları bir şehrin cazibe merkezi olmasına katkı sunmaktadır. Marka şehirlerin ortak özelliği yerel halka daha yüksek hayat standartları sunmaları ve diğer şehirler ile rekabet etmeleridir. Marka şehirlerin yöneticileri etkin bir pazarlama ekibi kurarak profesyonel destek almışlar ve onların sunmuş oldukları taktiklerle şehirlerini cazibe merkezi haline getirmişlerdir.
Bir şehrin markalaşmasında şehrin kendine özgü kimliği-kişiliği ile bu kimliğin ön plana çıkarılması sonucunda kendi imajının sağlanması büyün önem taşımaktadır. Bu
açıdan, imaj bir şehrin pazarlanmasında çok önemli olup bu imajın ziyaret eden yerli ve yabancı
turistleri her yönden cezp etmesi gerekmektedir. İmaj en basit haliyle insanların tutumları, düşünceleri ve inançları olarak tanımlanabilir. Özellikle yerel yönetimler stratejik bir yönetim anlayışı benimseyerek şehrin imajını insanların zihninde olumlu bir şekilde konumlandırmalıdırlar. Bir şehrin imajı; geçerli, inandırıcı, sade, çekici ve ayırt edici özelliklerden oluşmalıdır. Stratejik şehir planlaması modeli ile oluşturulacak şehir imajında hedef pazarlar, pazarlama faktörleri ve planlama unsurlarını göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Hedef pazarlar; şehirle ilgili pazarlama mesajlarının gönderileceği belirlenmiş hedef kitleden oluşmaktadır. Pazarlama faktörleri; şehrin cazip yönlerini, alt yapı tesislerini, insan kaynağını, şehrin imajını ve yaşam tarzını kapsamaktadır. Planlama ise şehrin pazarlanmasında planlama ve kontrol sürecinin önemi belirtir.
Pazarlama çabaları ile temelde müşterinin ilgisi çekilmeye çalışılır. Şehri bir ürün olarak ele aldığımızda şehrin bilinmesi, tanınması ve kabul edilmesi gerekmektedir. Bunu sağlayabilmek için şehrin öne çıkan belirli özellikleri, farklılıkları, doğal güzellikleri, kaynakları ile ilgili hedef kitleyle bütünleşik bir iletişim gerçekleştirmek gerekir. Bu iletişimi yaparken şehrin kendine özgü birtakım olgularını bulup, bunları ön plana çıkarmak önemlidir. Ayrıca, özellikle bir şehirde bulunan şirketleri, firmaları, fabrikaları vb. markalaştırmak da bir şehrin markalaşmasına önemli katkı sağlamaktadır.
Bir şehrin marka olması yaşam kalitesi açısından pazarlanabilir olmasına bağlıdır. Yaşam kalitesi bir şehrin yollarıyla, binalarıyla, parklarıyla, yaşam alanlarıyla, meydanlarıyla, köprüleriyle, alışveriş merkezleriyle, turistlik tesisleriyle, tarihi ve kültürel yapılarıyla, trafiğiyle, trafiğin düzeniyle, şehirde yaşayan insanların kalitesiyle, huzur ve güvenliğiyle ve şehrin yönetimiyle değerlendirilmektedir. Bu bağlamda yerel halkın yaşam kalitesi artırılmadan, onlar için değer üretmeden bir şehrin markalaşması mümkün değildir. Bu açıdan markalaşma çabaları dışarıdaki faaliyetlerden önce içeride yani şehrin kendisiyle başlamalıdır. Zaten pazarlama çabaları da öncelikle hedef kitlenin ihtiyaç ve isteklerini tatmin eden iyi bir ürünün ortaya çıkarılmasını amaçlar. Çünkü ortaya iyi bir konulamazsa o ürünün pazarlanması ve markalaştırılması çok zordur. Örneğin günümüzde siyah beyaz televizyon üretirseniz markalaşmak adına ne kadar çaba harcarsanız harcayın çabalarınız boşuna gider. Bu sebeple yaşam kalitesi yüksek bir şehir, yani iyi bir ürün ortaya çıkarmadan yapılacak markalaşma çabaları da beyhudedir.
Şehirlerin pazarlanması ve markalaşmasına etki eden faktörler olarak turizm, reklam, kültürel zenginlikler, jeopolitik konum ve ekonomi, spor, bilimsel ve sosyal organizasyonlar ile üniversiteler ön plana çıkmaktadır. Turizm bir şehrin pazarlanmasında en büyük etkenlerden birisidir. Turistlik tanıtımlarda genel tanıtımdan ziyade farklı ve yöresel tanıtımlar daha etkili olmaktadır. Yerli ve yabancı turistleri motive eden etkenler genel olarak kültürel özellikler, doğal güzellikler, özel organizasyonlar, spor ya da dinsel faktörler vb. olarak sıralanmaktadır. Reklam ile geniş kitlelere şehrin tanıtımını yapılırken aynı zamanda imaj oluşturulup geliştirilebilmektedir. Reklam yapılırken hangi araçların kullanılacağına ulaşmak istenen hedef kitle göz önünü alınarak karar verilmelidir. Ayrıca en etkili reklamın viral reklam olduğunu da göz ardı etmemek gerekir. Bu da şehre gelen ziyaretçilerin memnun kalmasına bağlıdır. Kültürel zenginlikler bir şehir için çok büyük mihenk taşıdır. Geçtiğimiz yirmi yılda şehirler kültürel planlama yaparak, dünya çapında büyük bir endüstri haline gelmişlerdir. . Bir şehrin ayırt edici özellikleri tarihe ya da daha yakın zamana dayalı olmaktadır. Tarihi özelliğe sahip olmayan şehirlerin çoğu, geniş çaplı kültürel aktiviteler, spor alanları, festivaller, yeni yaşam bölgeleri, önemli mimari yapılar v.b stratejik projelerle farklılık oluşturmaya çalışmaktadırlar. Bilimsel ve sosyal organizasyonlar ise fuarlar, sergiler, panayırlar, toplantılar,sempozyumlar, konferanslar vb. oluşmaktadır. Günümüzde bir şehrin pazarlanmasına çok önemli katkıları olan bu faaliyetlerin çok sık şekilde yapılması şehrin tanıtımı açısından büyük öneme sahiptir. Üniversiteler ise şehrin pazarlanmasında ve tanıtımında çok büyük rol oynamaktadırlar. Özellikle, üniversitelerin yörenin kalkınmasında ve istihdam olanaklarının artmasında olumlu bir etkisinin olduğu, bu yüzden dünyanın birçok ülkesinde hükümetler az gelişmiş bölgelere üniversiteler açarak hem şehrin markalaşmasına hem de şehrin pazarlanmasına büyük katkısı olacağını düşünmektedirler. Üniversite de yapılan sosyal (bahar şenlikleri, konseler vb) ve bilimsel (sempozyumlar, konferanslar, üniversite-sanayi işbirliği vb) faaliyetler şehrin tanıtımına büyük faydalar sağlamaktadır. Ayrıca üniversitenin şehrin ekonomisine katkısı da yadsınamayacak ölçüdedir.
Sonuç olarak daha kalkınmış, daha gelişmiş bir şehir hedefine ulaşabilmek adına şehri turizmi, kültürel ve tarihi zenginlikleri, sanayisi, ekonomisi, üniversitesi ile bir marka şehir haline getirebilmek için bütün kurumların buna inanması ve bu doğrultuda çalışmalarını yapması gerekmektedir. Bu şekilde şehrin çok iyi bir şekilde tanıtımı yapılarak pazarlanmasına katkıda bulunulmuş olunacaktır.
